Zitten is het nieuwe roken. Weg met die stoel, kom in beweging. Naast het levenslange leren is er nu het levenslange lopen. Oei… dat blijkt bij nader inzien geen gelukkige combinatie te zijn.
Niemand zal ontgaan zijn dat ‘zitten’ inmiddels is bijgezet naast het Loombandje, de Flippo en de George Baker Selection. Niet meer van deze tijd, voorbij, over & uit. Er zijn heldere aanwijzingen dat veel zitten kan leiden tot overgewicht, type 2 diabetes en vroegtijdige sterfte. En wij Nederlanders zitten nogal Graag en Veel, blijkt uit de cijfertjes. De Leefstijlmonitor 2015 geeft aan dat ons zitvlees dagelijks gemiddeld 8,7 uur wordt vertroeteld. Jonge bipsjes van 4 -12 jaar zitten het minst (7,3 uur), maar jongeren van 12 – 20 zijn koploper zitten met een huge 10,4 uur dagelijks. Dat komt vooral door… school. Verontrustend daarbij is ook het verschil in de leeftijd vanaf 25 jaar. Hoger opgeleiden brengen dagelijks gemiddeld 2 uur meer zittend door (9,5 uur) dan lager opgeleiden (7,6 uur). Oeps… niet alleen is je schooltijd latent slecht voor de gezondheid, wie veel leert lijkt daarvoor levenslang gestraft te worden met een hogere kans op vroegtijdige sterfte. Een kortlevenlang leren? Langer leven, korter leren?
Kortom, de samenleving geeft tegenstrijdige signalen af. Langer leren en langer leven gaan niet zomaar samen. Het oude Bijbelse advies is wat dat betreft best een fraai hulpmiddel. Want zoals veel testamentische adviezen is het de bedoeling dat we de woorden wat ruimer opvatten, slimmer dus – al laat de historie zien dat zoiets niet iedereen gegeven is. Met ‘Neem je bed op en wandel’ (Johannes 5:8) is vooral bedoeld: laat oude ideeën, aannames en gewoontes achter je waar je niet meer wat aan hebt en groei naar nieuw gedrag, dat beter bij je situatie past. In hoeverre brengt het nieuwe inzicht dat zitten slecht is ons denken in beweging wat betreft de invulling van leven, werk en scholing? Dat leven hebben we zelf in de hand, en we zien in de trends rond sport en beweging dat menigeen daarin zijn/haar eigen verantwoordelijkheid daadwerkelijk neemt. Ook op de werkvloer zien we een stijgende belangstellingen voor zit-stabureaus, wandelend vergaderen, staand telefoneren en een fiets van de zaak. Maar in het onderwijs kennen ze nog steeds het fenomeen zittenblijven. Niemand is ervoor, toch blijft het bestaan.
Mooi hoor, leerplicht. Maar als cijfers aantonen dat je ongezond veel te lang zit op school moet die tijd beter besteed worden. Alleen het woord zittenblijven alleen al is genoeg om je de lust tot leren te ontnemen. Omdat je niet past in het gemiddelde dat de school als resultaat en proces voor ogen staat krijg je straf: een jaar zitten, dezelfde stof nog eens, vertrouwde klas en vrienden foetsie. We weten inmiddels ook al dat straffen geen effectieve aanpak is voor gedragsverandering. Hoog tijd dus om de ramen open te gooien voor een frisse wind, om achter te laten wat niet meer past in de huidige situatie. Bij deze wil ik dan ook pleiten voor afschaffen van het woord zittenblijven en vervangen door een term die niet ontmoedigt maar beweging suggereert en actie stimuleert. Als je om welke reden dan ook niet zomaar mee kunt op school, is dat geen reden tot stilstand maar juist tot extra actie. Dan neem je even een Zijpad, een weggetje Binnendoor, desnoods een Omweg, Detour, of Desvio. Stilzitten is er niet bij, op jouw pad heb je juist stevige wandel- of bergschoenen nodig, een kwieke gids, scherp kompas, een stappenteller. Kun je niet mee op het pad dat de meesten volgen? Dan volg je een Off the road-track, een ATB-route of de Spijker-trail. Jonge voeten zijn niet gemaakt om te trappelen van ongeduld. Geef ze een routekaart die ergens langs leidt, die ergens toe leidt. These boots are made for walking.
LINKS
- Nederlanders zitten veel en jongeren het meest. Zegt de Leefstijlmonitor 2015.
- Bureauwerk? Hamsterman laat zien hoe je dat bewegend doet.
- Amerikanen zitten zelfs 13 uur per dag. Wie zijn grote beenspieren niet genoeg gebruikt verliest tot 75% van het vermogen om schadelijke lipoproteïnen uit je bloed te verwijderen…
- Are you ready, boots? Iedereen met Nancy Sinatra mee!